කතුවැකි භාෂාවට ආරම්භයක්
සන්නිවේදන ඉතිහාසයේ දියුණුවෙමින් පැමිණි මාධ්‍ය අතර වැඩි ජනතාවකගේ ප‍්‍රසාදය හිමි වී ඇති මාධ්‍යයක් ලෙස පුවත්පත හදුනාගත හැකිය. ගුටෙන්බර්ග් විසින් මුද්‍රණ යන්ත‍්‍රය සොයා ගැනිමත් සමග පුවත්පතේ ආරම්භය සිදුවිය. පති‍්‍රකා වශයෙන් ආරම්භ වී පසුව පුවත්පත දක්වා වැඩි දියුණු විය. මේ ආදී ලෙස පුවත්පත් කලාවේ පරිවර්තනීය ස්වභාවයක් ක‍්‍රමක්ක‍්‍රමයෙන් සිදුවිය. ශ්‍රී ලංකා පුවත්පත් මණ්ඩල පනත මගින් පුවත්පත අර්ථකතනය කැර ඇත්තේ ”පොදු පුවත්, ආරංචි හෝ සිදුවීම් ඇතුළත් කොට ශි‍්‍ර ලංකාවේ මුද්‍රණය කරනු ලබන හෝ පළ කරනු ලබන පුවත්පත සිය නිර්මාණ හරහා සමාජ යථාර්තය පරාවර්තපත‍්‍රයක් යනුවෙනි. ” පුවත්පත් මාධ්‍යවේදය සතු නිර්මාණාත්මක ප‍්‍රවර්ග වන ප‍්‍රධාන ශීර්ෂ පාඨ, උපශීර්ෂ පාඨ, කතුවැකි, වාර්තා, විචාරාත්මක ලිපි, තීරු ලිපි, ඡුායාරූප වාර්තා, කාටුන් ආදී බහුවිධ වු විශේෂාංග ස්වරූප හරහා විෂය මුලික ලෝකය කෙරෙහි සුවිශේෂ වු සබදතාවක් ගොඩ නැගෙන අතර එහි ප‍්‍රතිඵලයක් වශයෙන් සුවිශේෂි වු, අනන්‍ය වු සමාජ යථාර්ථයක් ගොඩ නැගෙන්නේය. මෙහිදී පුවත්පතක සුවිශේෂී වු භාෂා ශෛලියක් කතුවැකි භාෂාව තුලින් ඉදිරිපත් කරයි. පුවත්පතේ කතුවරයාගේ ප‍්‍රධාන ලියවිල්ල ලෙස ද හදුනාගත හැකි මෙම කතුවැකිය පුවත්පතට සුවිශේෂිත්වයක් එකතු කරයි.
කතුවැකි භාෂාව පිළිබදව සලකා බැලිමේදී කතුවරයාටම විශේෂිත වු ශෛලියක් අනුගමනය කරයි. කතුවැකි තීරුවක් යනු කුමක්දැයි හදුනා ගැනිමේදී එය පුවත්පතේ අනන්‍යතාව ප‍්‍රකට කරන ලියවිල්ල ලෙස සරලව හැදින්විය හැකිය. සමකාලීන සමාජ දේශපාලන ප‍්‍රස්තූතය පිළිබදව පුවත්පතේ දෘෂ්ටිය කතුවැකියෙන් විද්‍යාමාන වේ.මෙය කතුවරයාගේ වාක්‍ය ලෙසද සරලව හදුන්වයි.
”යම් අයුරකින් මුද්‍රණය කර ප‍්‍රකාශයට පත් කරන පුවත්පතක හෝ සඟරාවක ජ්‍යෙෂ්ඨ කතුවරුන් විසින් සිය මතය දක්වන කොටස කතුවැකිය වශයෙන් හැදින් වේ.”
(විකිපීයා විශ්ව කෝෂය )
මෙම කතුවැකිය පිළිබදව විවිධ මතදාරීන් විවිධ ලෙස අර්ථ දක්වා ඇත. කතුවැකිය පල කරන පිටුව කතුපිටුව ලෙස හදුන්වන අතර වචන 600-700 අතර ප‍්‍රමානයකින් රචනා කරයි. කතුවැකිය පුවත්පත් කලාවේ ආරම්භයේ සිට සම්මතව පැවත එන සාම්ප‍්‍රධායික ලේඛන විශේෂයකි. ජාතික පුවත්පතක ප‍්‍රතිපත්ති ප‍්‍රකාශනය හෝ සමාජ දාෂ්ඨිය හෙලි කරන්නේ කතුවැකියෙනි. ප‍්‍රංශ ජාතික ඇල්බයා කැමු විසින් ප‍්‍රකාශ කර ඇත්තේ කතුවැකියක අඩංගු විය යුත්තේ එක් අදහසක් සහ උදාහරණ දෙකක් පමණක් බවයි. මෙවැනි විශේෂත්වයක් ඇති කතුවැකි පුවත්පතේ ගමන් මාර්ගය ජනතාව හදුනා ගත්තේ එහි පලවුන විශිෂ්ඨ ගණයේ කතුවැකි ඔස්සේය.
මෙහිදී වැඩි ජනතාවක් කතුවැකි සදහා ආකර්ශනය කර ගැනීමට එයට යොදා ගන්නා ලද භාෂාව ප‍්‍රබල බලපෑමක් විය. නිර්මාණශිලී වු රසවත් භාෂා ශෛලියක් මෙන්ම ව්‍යාකරණමය භාෂා ශෛලියක් ද බොහෝ කතුවැකි රචනයේදී භාවිතා කරන බව විවිධ පුවත්පත්හි කතුවැකි තුලින් දැකගත හැකිය. විවිධ සමාජ ප‍්‍රශ්නයන් මෙන්ම එදිනට විශේෂිතම ප‍්‍රවෘත්තිය උදෙසා කතුවරයා සිය අදහස හා මතවාදය කතුවැකිය තුලින් ඉදිරිපත් කරයි. එම නිසා පුවත්පතේ ගමනාන්තය කුමනාකාර දැයි වටහා ගැනීමට කතුවැකිය තුලින් පාඨකයාට කරුණු සපයයි. පුවත්පතේ මැද පිටුවක බොහෝ විට අන්තර්ගත කරන මෙම කතුවැකිය පුවත්පත් පාඨකයින් අතර ජනපි‍්‍රයම ලිපියක් ලෙසද හැදින්වීම වැරදි නැත.
කවර කතුවැකි නිර්මාණකරුවේකුට වුව ද තම සමාජයේ කවර හෝ බලවේගයන්ගෙන් මිදිය නොහැකි වන්නේ ජාති , ආගම් , පංති භේද ආදී වශයෙන් සමාජ ආයතන තුල මිනිස් කි‍්‍රයාකාරකම් දෝලනය වන බැවිනි. පුවත්පත් මාධ්‍ය සම්බන්දයෙන් විවිධ කතුවරුන් පොදුවේ කෘති ගණනාවක් රචනා කර ඇති අයුරු එහි ඉතිහාසය අධ්‍යයනය කිරිමේන් දැක ගත හැකි වේ. සෑම පුවත්පතකම විශේෂාංග වලින් සමන්විත වන අතර කතුවැකිය එම විශේෂාංග අතුරින් පලකරනු ලබන ප‍්‍රදාන විශේෂාංගයකි. මෙරට කතුවරුන් විවිධ අවස්ථාවන්හි දී කතුවැකිය යන්න අර්ථ ගන්වා තිබේ. එම අර්ථ ගැන්වීම් අනුව කතුවැකි පිළිබද මුලික අවබෝධයක් ලබා ගත හැකිය. නමුත් කතුවරයාට විශේෂිතව එම අර්ථ ගැන්වීම් තුල විවිධත්වයක් මේ පිළිබද පවතින අර්ථදැක්වීම් අනුව පැහැදිලි වේ.
පුවත්පතක කතුවැකියක් රචනයේ දී එය ආවාට ගියාට කල නොහැකිය. කතුවැකියක් රචනා කරන කතුවරයාට ලේඛනය පිළිබද මුලික අවබෝධය පැවතීම වැදගත් වේ. සාර්ථක ලේඛනයක් බිහි වීමටනම් රචකයාට සමාජය පිළිබද ,පුද්ගල හැසිරිම් රටාව පිළිබද මුලික අවබෝධයක් පැවතිය යුතුය. මෙය කතුවැකි රචකයෙකුට ඉතා වැදගත්ය. කතුවැකිය පාඨකයාට ග‍්‍රහනය කර ගන්නා අයුරින්, අදහසක් ලැබෙන පරිදි, නීරස නොවන හා පණිවිඩයක් දියහැකි පරිදි රචනා කලයුතුය. පුවත්පත් කතුවරයා පිටු ගණනාවකින් කිවයුතු දේ ලඝු කොට ගැඔුරින්, අර්ථවත් අයුරින් නිර්මාණාත්මක සන්නිවේදනය හරහා පාඨකයා වෙත ලබා දීමක් අද දැකිය හැකිය. තීරු ලිපිකරුවා ද කතුවැකි රචකයා හා සමානවම ආර්ථික , සමාජීය , සංස්කෘතික , දේශපාලනමය පදනම් කොට ගෙන තීරු ලිපි රචනා කලද එය කතුවැකියට සාපේක්ෂව වඩාත් නිර්මාණාත්මක ලියවිල්ලක් ලෙස පුවත්පතේ ඉදිරිපත් කරනු ඇත. වර්තමාන මාධ්‍ය භාවිතය තුල නිර්මාණශීලි බව විද්වතුන්ගේ මතවාදයන් අනුව පැහැදිලි වේ. ඒවා නම් රචනාවට මාතෘකා වු විෂය ගැන හොදින් සිතා බැලිම , දෘෂ්ටිකෝණයේ ස්ථාවර බව , වේගවත්ව කලම්බනයට පුළුවන්කම තිබීම , සම්බාවනීයභාවය හා අධිකාරීභාවයක් තිබීම යනාදිය එයින් කිහිපයක් ලෙස හදුනාගත හැකිය.
වර්තමාන තාක්ෂණික දියුණුවත් සමග පුවත්පත් අතර ඇත්තේ තරඟයකි. මේ නිසා එක් එක් පුවත්පත් වල කතුවැකි නිර්මාණයේ දී රචකයා යොදා ගන්නා භාෂාවේ ද වෙනස්කම් පවතී. රචකයා හැමවිටම උත්සහ දරන්නේ වැඩි පාඨක පිරිසක් ග‍්‍රහනය කරගත හැකි පරිදි කතුවැකි නිර්මාණය කිරීමටයි. එවිට අළුත් පාඨක පිරිසක් නිරතුරුවම පුවත්පත වටා රැස්කර ගැනීමට කතුවැකි රචකයාට අවස්ථාව ලැබෙනු ඇත. සන්නිවේදන මාධ්‍ය පිළිබදව පොදුවේ පොත්පත් රැසක් පාඨකයා වෙත ලැබී තිබුණත් පුවත්පත් කතුවැකිය පිළිබදව ලියැවී ඇත්තේ ඉතා අඩු කෘති සංඛ්‍යාවකි. ඒ අනුව බලන විට පුවත්පත් මාධ්‍ය පිළිබදව වර්තමානයේ දක්වන අවධානය හීන වී ඇත්දැයි ගැටළු පැන නගී. ඕනෑම ලේඛකයෙකු සෑම විටම යමක් ලියන්නට ගන්නේ තමන්ට ප‍්‍ර‍්‍රයෝජනයක් ඇත්නම් පමණි. නමුත් කතුවැකි රචකයාට එයට එහා ගිය අරමුණක් පවති. යම් දෙයක් පාඨකයාට ලබා දීම මුලික කරගනි. නමුත් කතුවැකි රචනා කරන කතුවරයා සිය පෑනෙන් කරනු ලබන සමාජ බලපෑම පිළිබදව එක් වරක් නොව දසවතාවක් සිතා බලා රචනා කරන්නේනම් එය උසස් ගණයේ ලිපියක් වනු ඇත.
පුවත්පතක කතුවැකියේ භාෂා ලක්ෂණ පිළිබදව සලකා බැලීමේදී සම්මත වියරණ නීති නොබිද, පොදු ජන බසින් ලිවීම වැදගත් වන අතර යමක් ලියන විට ඇතුලාන්තයෙන්ම ලිවිය යුතුය. ව්‍යාජ ලියවිල්ල නගන්නේ හිස් හඩකි. එය පුහු පොලයකි. පුහු පොලේ බිදෙන විට ඇසෙන උස් හඬ බොහෝ හිස් රචනාවලින් ද ඇසේ. අව්‍යාජ ලියවිල්ල හුදු ඇත්ත මිහිරිය. ජන විඥානය හැසිරවීමේ, සසල කිරීමේ සවිය ඇත්තේ එයටය. ලෙස දෙනගම සිරිවර්ධන කතුවරයා පුවත්පත් විශේෂාංග රචනය නම් පොතෙහි සදහන් කර ඇත. අවිඥානයෙන් ලියන කතුවරයාගේ කතුවැකිය ඉහත පුහුපොලය මෙනි. පාඨකයාගේ හදවතට කථා කළ හැකි භාෂාවක් කතුවැකියක පැවතිය යුතුය. බී.ඒ.සිරිවර්ධන නිර්මාණකරු වු කලි පාඨකයාගේ හදවතට කථා කල මානව පේ‍්‍ර්මීන් ඇසුරු කළ පුද්ගලයෙකි. මේ ආදි වු නිර්මාණශීලි භාෂාවක් සහිත කතුවැකිය සාර්ථක සමාජ මෙහෙවරක් ඉටු කරයි.
පුවත්පතේ ආරම්භක අවධියේ සිට අන්තර්ගත කරන මෙම කතුවැකිය පුවත්පතට නව මාවත් එලිකලහ. ප‍්‍රහාරය එල්ල කළයුතු අවස්ථාවක කතුවැකිය ප‍්‍රධාන අවිය බවට පත් කරගත් අවස්ථාවන්ද මෙම කතුවැකි ආගමනයේදී හදුනාගත හැකිය. පුවත්පතක අනෙකුත් ලිපි වලදී විශේෂත්වයක් ගන්නා මෙම කතුවැකිය සෑම පුවත්පතකම වැදගත්ම අදහස් ප‍්‍රකාශනය ලෙස හැදින්විය හැකිය. කතුවරයාගෙන් කතුවරයාට වෙනස් භාෂා ශෛලියක් භාවිතා කරන මෙම කතුවැකි භාෂාව නිවැදිව මෙන්ම නිර්මාණශීලිව භාවිතා කිරීමට සෑම කතුවැකි රචකයෙක්ම අවධානය යොමු කරන අතර එය පුවත්පතේ ඉදිරි ගමනාන්තර තීරණය කරන තීරකය ලෙසද හැදින්විය හැකිය. ඒ අනුව පුවත්පතක අන්තර්ගත අනෙකුත් ලිපි අතර කතුවැකියට හිමි වන්නේ සුවිශේෂි ස්ථානයක් බව පැහැදිලි කර ගත හැකිය.
